انواع قطعات الکترونیکی، کاربرد و نحوه تست آن ها

مدارهای الکتریکی تعبیه شده در دستگاه های الکترونیکی که امروزه با آنها سروکار داریم، مجموعه ای از قطعات الکترونیکی مانند ترانزیستور، دیود، مقاومت‌، خازن، انواع آی سی ها و … هستند که از ترکیب آنها برای پیاده‌سازی عملکرد های مختلفی مانند تقویت سیگنال، کنترل جریان و … در مدارهای الکترونیکی استفاده می شود!

انواع قطعات الکترونیکی پایه بسته به نوع قطعه، ویژگی های متفاوتی دارند و در دسته بندی های مختلفی ارائه می شوند. اما تمام این قطعات به نوعی در یکی از 2 دسته کلی، قطعات غیرفعال و فعال قرار می گیرند: لطفا جهت آشنایی با انواع قطعات الکترونیکی و کاربرد آنها، در ادامه با ما همراه شوید.

قطعات الکترونیکی غیرفعال:

قطعاتی مانند انواع مقاومت، خازن، سلف، ترانسفورماتور و رله ها هستند که برای کار کردن نیازی به منبع تغذیه اولیه ندارند و شما می توانید از این قطعات برای ذخیره انرژی، کاهش و کنترل جریان، فیلتر (اصلاح) سیگنال و … استفاده کرد.

خازن

نوعی دیگر از انواع قطعه الکترونیکی است که بسته به ظرفیتش، می تواند مقدار مشخصی از انرژی الکتریکی را در میدان الکتریکی ذخیره کند. از این قطعه الکترونیکی برای اهداف مختلفی مانند صاف کردن نوسانات ولتاژ، فیلتر کردن نویز، ذخیره انرژی و … در مدارهای الکترونیکی استفاده می شود.

انواع خازن در مدل های مختلف خازن های سرامیکی، خازن های الکترولیتی، خازن های فیلم و خازن های تانتالیومی ساخته و براساس نوع مدار استفاده می شوند. انواع خازن در مدارهای منبع تغذیه انواع دستگاه های الکترونیکی مانند تجهیزات الکتریکی خودروها، سیستم های مخابراتی، مدارهای رادیو و تلویزیون، راه انداز الکترو موتورها و … استفاده می شوند!

رله
یکی از قطعات الکترونیک پرکاربرد در مدارهای الکتریکی رله است. رله در اصل نوعی کلید است که از یک آهنربای الکتریکی، یک آرمیچر متحرک و یک یا چند مجموعه از کنتاکت ها تشکیل شده است و هنگامی که یک سیگنال الکتریکی به سیم پیچ آهنربای الکتریکی اعمال می شود، میدان مغناطیسی ایجاد می کند که آرمیچر را به سمت خود می کشد. این حرکت آرمیچر، بسته به طراحی رله باعث بسته یا باز شدن کنتاکت ها آن می شود.
انواع مختلفی از رله ها وجود دارد، از جمله رله های الکترومغناطیسی، رله های حالت جامد، رله های حرارتی و رله های مکانیکی، در نتیجه شما می توانید بسته به میزان ولتاژ و جریان، سرعت سوئیچینگ و شرایط محیطی یکی از این مدل ها را انتخاب کرده و از آنها برای کنترل عملکرد موتورها، بخاری ها، چراغ ها و سایر وسایل الکتریکی استفاده نمایید.

پیشنهاد می کنیم مقاله اختصاصی در باره”رله چیست؟ معرفی انواع رله وکاربرد آن “مطالعه نمایید.

سنسور

حسگرها، قطعات الکترونیکی پرکاربرد هستند که تغییرات فیزیکی را به مقادیر الکتریکی تبدیل می کنند.

سنسورها را می توان بر اساس عملکرد، سیگنال خروجی و یا تکنولوژی ساخت به گروه های مختلفی دسته بندی کرد. برخی از انواع سنسورهای پرکاربرد به شرح زیر است.

• سنسور دما
• سنسور فشار
• سنسور رطوبت
• سنسور وزن
• سنسور نور (LDR)
• سنسور القایی
• سنسور خازنی
• سنسور مغناطیسی
• سنسور لرزش

جهت آشنایی بیشتر با حسگرها، مقاله اختصاصی در باره”انواع سنسور، کاربرد و نحوه تست آن” را مطالعه نمایید.

قطعات الکترونیکی فعال:

قطعات الکترونیک نیمه هادی توسط کمپانی های مختلف تولید می شوند. پیشتاژ آنها کمپانی هایی مانند Motorola، Siemens ،Toshiba، NEC و SGS TOSON هستند. انواع قطعات نیمه هادی مانند انواع ترانزیستور، مدارهای مجتمع، تقویت کننده های عملیاتی و میکروکنترلرها و … که برای کار کردن به منبع تغذیه و یا بایاسینگ اولیه نیاز دارند. از این قطعات برای تقویت یا سوئیچ کردن سیگنال ها، انجام عملیات منطقی و کنترل رفتار مدار استفاده می شوند.

دیود

دیود یکی از رایج ترین انواع قطعات الکترونیکی است که معمولاً از نیمه هادی هایی مانند سیلیکون یا ژرمانیوم (نیمه هادی های P و n) ساخته می شود و تنها در یک جهت به جریان اجازه ی عبور می دهد. به عبارت دیگر، دیود در بایاس مستقیم (زمانی که ولتاژ مثبت به مواد نوع p و ولتاژ منفی به مواد نوع n اعمال می شود)، جریان را عبور می دهد اما در بایاس معکوس (زمانی که ولتاژ مثبت به مواد نوع n و ولتاژ منفی به مواد نوع p اعمال می شود) دیود جریان را مسدود می کند.

شما می توانید از انواع دیود مانند: دیود های زنر، دیودهای یکسو کننده، دیودهای شاتکی، فتودیودها، دیودهای وارکتور، دیود های تونلی برای تبدیل جریان AC  به DC، تنظیم و تثبیت ولتاژ، تصحیح سیگنال، مدولاسیون سیگنال و … استفاده کنید.

ترانزیستور، پرکاربرد ترین قطعه الکترونیک

ترانزیستور یکی از پر کاربردترین قطعات الکترونیکی است که برای تقویت یا سوئیچ کردن سیگنال های الکترونیکی استفاده می شود. ترمینال بیس ترانزیستور جریان بین امیتر و کلکتور را کنترل می کند و به ترانزیستور اجازه می دهد تا به عنوان یک کلید یا تقویت کننده عمل کند.
ترانزیستور ها بسته به عملکردشان، در 2 نوع ترانزیستورهای پیوند دوقطبی (BJT) و ترانزیستورهای اثر میدانی (FET) در بازار یافت می شوند. ترانزیستورها به طور گسترده در مدارهای الکترونیکی برای اهداف مختلفی مانند تقویت، سوئیچینگ، نوسان و تنظیم ولتاژ استفاده می شوند. انتخاب نوع ترانزیستور بسته به نیازهای مختلف مانند ضریب تقویت، پاسخ فرکانس، اتلاف توان و محدوده ولتاژ کاری بستگی دارد.

خرابی و سوختن قطعات الکترونیکی مشکل جدی وسایل الکترونیکی و بالطبع تعمیرکاران است، از این رو، آشنایی با تست سلامت آنها، هم هنگام خرید قطعات الکترونیکی و همچنین هنگام تعمیر ضروری است. در ادامه به آموزش نحوه تست قطعات الکترونیکی می پردازیم.

نحوه تست قطعات الکترونیکی با مولتی متر(اهم متر)

• تست ترانزیستور: ابزار آزمایش سلامت یا خرابی قطعات الکترونیکی متفاوت است اما پرکاربردترین ابزار تست قطعات الکترونیکی مولتی متر است. با قراردادن مولتی متر در وضعیت تست دیود، آزمایش سلامت و یا خرابی ترانزیستور را انجام دهید. سیم مثبت مولتی متر را به ترمینال بیس وصل کنید و سیم منفی را به پایانه های امیتر و کلکتور لمس کنید. مولتی متر باید افت ولتاژ تقریباً 0.6 تا 0.7 ولت را برای هر اتصال نشان دهد. اگر افت ولتاژ به طور قابل توجهی متفاوت باشد، ترانزیستور ممکن است معیوب باشد.

روش دیگر تست ترانزیستور اهم چک است. سلکتور مولتی متر را در روی اهم متر قرار دهید و سپس سیم مثبت مولتی متر را به پایه امیتر و سیم منفی را به کلکتور وصل کنید. مقاومت باید بسیار زیاد ویا بینهایت باشد که نشان دهنده یک مدار باز است. سپس، سیم منفی را به ترمینال گیت وصل کنید و پراب مثبت را به پایه امیتر وصل کنید. مقاومت باید کم باشد که نشان دهنده یک مدار بسته است. اگر مقاومت به طور قابل توجهی متفاوت باشد، ترانزیستور FET ممکن است معیوب باشد.

• تست آی سی: آزمایش یک آی سی معمولاً به تجهیزات تخصصی مانند تستر آی سی نیاز دارد. تستر آی سی ساختار انواع آیسی که Cmos  یا TTL است را مشخص می کند. پس از شناخت نوع آی سی، برخی از آزمایش‌های اساسی مانند تست اتصالی و قطعی پایه ها را با استفاده از مولتی متر انجام دهید. اتصال بین پایه های منبع تغذیه و پایه های زمین را بررسی کنید تا مطمئن شوید ولتاژ کار آیسی تامین شده است. همچنین می توانید سیگنال پین های ورودی و خروجی را با اسیلوسکوپ بررسی کنید تا ازسلامت و یا خرابی آی سی مطمئن شوید.

روش ساده آزمایش قطعات الکترونیک با ابزارهایی مانند ESR متر، اسیلوسکوپ، خازن سنج و مولتی متر انجام می گردد، اما برای تست سلامت آی سی ها روی برد ابزارهای پیشرفته ای مانند کاوشگرهای تست میدان مغناطیسی (EMC near field probe) نیز وجود دارند. کاوشگرهای میدان الکترونیکی هم  برای تعیین محل منبع انتشار موج RF روی برد و همچنین تست آی سی های مدار RF استفاده می شوند.

• تست خازن : معمولا بهتر است تست انواع خازن را با خازن سنج و یا lcr متر انجام داد. lcr متر علاوه بر سنجش ظرفیت خازن توانایی تست سایر قطعات مانند سلف و مقاومت را دارد. مولتی متر یکی دیگر از دستگاه های تست قطعات الکترونیک است. روش تست قطعات الکترونیکی با مولتی متر بسیار آسان است. مولتی متر را در حالت تست خازن قرار دهید و پراب های آنرا به پایانه های خازن وصل کنید، مولتی متر باید مقدار ظرفیت خازن را نمایش دهد. اگر ظرفیت خازن به طور قابل توجهی کمتر از مقدار روی آن باشد دچار نشتی شده است، یا اگر مقدار صفر و یا بینهایت را نشان دهد، خازن خراب و اصظلاحا سوخته است.

پیشنهاد می کنیم مقاله اختصاصی در باره نحوه تست خازن با مولتی متر را مطالعه نمایید.

• تست رله: ساده‌ترین روش تست رله، اندازه گیری اهم بوبین آنها با مولتی متر است. ابتدا اهم بین پایه های رله مدل معمولا باز(NO) و مشترک (COM) و یا بین پایانه های معمولا بسته (NC) و مشترک (COM) را بررسی کنید. همچنین هنگامی که ولتاژ کار بوبین رله ها تامین می شود، اتصال پایه های رله باید از NO به NC تغییر کند. اگر تغییر اتصال پایه ها ایجاد نشود، رله معیوب و اصطلاحا سوخته است. چنانچه رله فعال و صدای کنتاکت زنی شنیده شود اما انتقال ولتاژ ایجاد نشود تیغه های رله خال زده و نیاز به تعمیر دارد. به صورت اختصاصی، تست رله با مولتی متر را در یک مقاله توضیح داده ایم.

کاربرد قطعات الکترونیکی

تنوع قطعات الکترونیکی بسیار گسترده است. این قطعات در کاربردهای مختلفی مانند وسایل الکترونیکی و الکتریکی خانگی و صنعتی، قطعات الکترونیکی خودرو و صنایع مختلف استفاده می شوند. از این رو، شرکت های وارد کننده مختلفی در زمینه خرید و فروش قطعات الکترونیکی در تهران و دیگر شهرهای ایران فعال هستند.

جمع‌بندی کلی: قطعا انواع قطعات الکترونیکی بسیار متنوع است؛ اما در این مقاله به بررسی اجمالی برخی از آن ها پرداختیم در صورتی که شما هم تجربه متفاوتی در این موضوع دارید در قسمت نظرات فروشگاه اینترنتی پارس الکترونیک، تجربه خود را با ما در میان بگذارید.