تفاوت مولتی متر و کلمپ متر، چه انواعی دارند؟

در دنیای مهندسی برق، داشتن ابزارهای مناسب برای اندازه‌گیری دقیق کمیت‌های الکتریکی بسیار حیاتی است. دو ابزار اصلی که مهندسان برق از آن‌ها استفاده می‌کنند، مولتی‌متر و کلمپ‌متر هستند. هر یک از این ابزارها کاربردهای خاص خود را دارند و تفاوت‌های مهمی بین آن‌ها وجود دارد. در ادامه تفاوت مولتی متر و کلمپ متر را بررسی کرده‌ایم.

معرفی مولتی متر

مولتی‌متر دستگاهی است که برای اندازه‌گیری کمیت‌های الکتریکی همچون جریان، ولتاژ و مقاومت مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزار سنجش الکتریکی کاربردهای گسترده‌ای در طراحی مدار، تعمیرات و عیب‌یابی سیستم‌های الکتریکی و الکترونیکی دارد. ساده ترین کاربرد مولتی متر در تعمیرات موبایل است. تعمیرکاران موبایل با بهره‌گیری از مولتی‌متر می‌توانند عیب‌یابی دقیق و مؤثری بر روی تلفن‌های همراه انجام دهند. بررسی ولتاژ مدار، جریان مصرفی آن، تست اسیلاتورها، سنجش ظرفیت خازن ها و یا پیدا کردن قطعی مدار از رایج ترین کاربردها در تعمیرات موبایل است. مولتی‌مترها در دو نوع اصلی، مولتی‌متر معمولی و مولتی‌متر کلمپی تولید و عرضه می‌شوند. مولتی متر با نام اهم متر نیز در بازار نامیده می شود اما فرق مولتی متر با اهم متر در کمیت هایی است که سنجش  می کنند. اهم متر فقط کمیت مقاومت الکتریکی را سنجش می کند در حالی که، با مولتی متر علاوه بر مقاومت الکتریکی، کمیت های دیگر مانند ولتاژ، آمپر را میتوان سنجید.

معرفی کلمپ متر

کلمپ‌ متر که با نام‌های مولتی‌متر کلمپی و کلمپ آمپرمتر نیز شناخته می‌شود، یک نوع خاص از مولتی‌متر است که برای اندازه‌گیری جریان‌ الکتریکی بدون نیاز به قطع مدار کاربرد دارد. این دستگاه دارای دو دهانه یا فک متحرک در بالای خود است که توسط یک شاسی در بغل دستگاه باز و بسته می‌شود. در ادامه به انواع کلمپ متر می پردازیم.

انواع کلمپ متر

در مقاله آمپرمتر کلمپی چیست؟ به موضوع کاربرد کلمپ مترها پرداختیم. اما کلمپ‌مترها دارای انواع مختلفی هستند که هر کدام برای کاربردهای خاصی طراحی شده‌اند. در این مقاله به بررسی انواع کلمپ‌ مترها و ویژگی‌های آن‌ها می‌پردازیم.

• کلمپ متر جریان AC

این نوع کلمپ‌مترها برای اندازه‌گیری جریان متناوب (AC) تا 2000 آمپر طراحی شده‌اند. این دستگاه‌ها دارای قطر دهانه‌ای تا 55 میلی‌متر هستند که به کاربران امکان می‌دهد سیم‌های نسبتا ضخیم را درون فک‌های دستگاه قرار دهند و جریان عبوری از آن‌ها را اندازه‌گیری کنند.

• کلمپ‌ مترهای AC/DC

کلمپ‌مترهای AC/DC قابلیت اندازه‌گیری جریان متناوب (AC) و جریان الکتریکی مستقیم (DC) را دارند و می‌توانند جریان‌هایی تا 200، 1000 و حتی 2000 آمپر را اندازه‌گیری کنند. این دستگاه‌ها معمولا دارای دهانه‌ای با قطرهای متفاوت تا نهایتا 55 میلی‌متر هستند که اجازه می‌دهد فک‌های کلمپ متر را به ‌راحتی دور کابل های ضخیم‌ قرار داد و جریان عبوری درون سیم را اندازه‌گیری کرد. تکنولوژی کلمپ مترهای AC/DC براساس نمونه برداری از میدان مغناطیسی بوجود آمده در اطراف کابل حامل جریان و کمک گرفتن از سنسورهای اثر هال است. تعمیرکاران برق خودرو با بهره‌گیری از کلمپ مترهای DC می‌توانند عیب‌یابی دقیق و مؤثری بر روی سیستم برق خودرو انجام دهند. جریان تولیدی دینام، جریان مصرفی تجهیزات روشنایی، صوتی تصویری، جی پی اس، فن ها و یا پیدا کردن جریان نشتی مدار از رایج ترین کاربردهای کلمپ مترDC در تعمیرات خودرو است.

• کلمپ متر True RMS

کلمپ مترهای True RMS (Root Mean Square) برای اندازه‌گیری دقیق جریان‌ها و ولتاژهای متناوب طراحی شده‌اند، به ویژه در شرایطی که شکل موج‌ها غیرسینوسی هستند. کلمپ متر  True RMSدر سنجش درایورهای سرعت متحرک، دیمرهای کنترل فاز، انواع منابع تغذیه سوئیچینگ، موتورهای صنعتی و … کاربرد دارد.

• میلی آمپرمتر کلمپی

یکی دیگر از انواع کلمپ مترها، میلی آمپرمتر کلمپی است. این نوع کلمپ‌مترها برای اندازه‌گیری جریان های پایین مانند میلی آمپر طراحی شده‌اند. این دستگاه‌ها دارای تکنولوژی بالایی هستند که به کاربران امکان می‌دهد جریان نشتی را اندازه‌گیری کنند. جریان نشتی به دلیل افت کیفیت کابل ها و اتصالات آن ها بوجود می آید.

بررسی شباهت مولتی متر و کلمپ متر

پیش از آنکه در مورد تفاوت مولتی متر و کلمپ متر توضیح دهیم، بهتر است اندکی در مورد شباهت این دو دستگاه اطلاعاتی ارائه دهیم.

· کاربرد مشترک در تعمیرات:

هر دو ابزار در شغل تعمیرات و عیب‌یابی سیستم‌های الکتریکی و الکترونیکی استفاده می‌شوند و به تکنسین‌ها و مهندسان کمک می‌کنند تا مشکلات مدار را شناسایی و برطرف کنند.

·  وجود سلکتور:

هر دو دستگاه دارای سلکتور هستند که به کاربران امکان می‌دهد کمیت الکتریکی مورد نظر را برای اندازه‌گیری انتخاب کنند. این ویژگی اجازه می‌دهد تا کاربران بتوانند به راحتی بین اندازه‌گیری ولتاژ، جریان، مقاومت و دیگر کمیت‌ها جابه‌جا شوند.

· صفحه نمایش دیجیتالی:

هر دو دستگاه معمولا دارای صفحه نمایش دیجیتالی هستند که مقادیر اندازه‌گیری شده را به صورت واضح و دقیق نمایش می‌دهند. این صفحه نمایش‌ها به کاربران کمک می‌کنند تا نتایج را به راحتی مشاهده و تحلیل کنند.

· پراب:

هر دو دستگاه دارای پراب هستند که برای اتصال به مدار و انجام اندازه‌گیری استفاده می‌شوند. پراب‌ها از یک طرف به دستگاه متصل می‌شوند و از طرف دیگر به نقاط مختلف مدار وصل می‌شوند تا اندازه‌گیری‌ها انجام شود.

· قابلیت اندازه‌گیری چندین کمیت:

هر دو دستگاه قابلیت اندازه‌گیری ولتاژ، جریان و مقاومت را دارند. این ویژگی آن‌ها را به ابزارهای چندکاره و جامع برای تست و عیب‌یابی تبدیل می‌کند.

· امکانات مشابه:

مولتی متر و کلمپ متر در انجام تست‌های دیود، اندازه‌گیری فرکانس، ظرفیت خازنی و دیگر تست‌ها عملکرد مشابهی دارند. این امکانات مشترک آن‌ها را به ابزارهای بسیار مفید و چندکاره برای تکنسین‌ها و مهندسان تبدیل می‌کند.

روش اندازه گیری جریان؛ مهم‌ترین تفاوت مولتی متر و کلمپ متر

یکی از تفاوت‌های مهم‌ترین بین مولتی متر و کلمپ متر در روش اندازه‌گیری جریان است که در زیر آن را توضیح داده‌ایم:

روش اندازه گیری جریان در مولتی متر:

روش اندازه‌گیری:  همانطور که اشاره شد، اصلی‌ترین تفاوت مولتی متر و کلمپ متر، روش اندازه‌گیری جریان الکتریکی است. برای اندازه‌گیری جریان با استفاده از مولتی متر معمولی، لازم است قطعه‌ای از سیم حامل جریان را قطع کرده و دو سر پروب را به دو سر سیم قطع شده متصل کنید. سپس مولتی متر را به صورت سری در مدار قرار دهید تا جریان را اندازه‌گیری کند.
ضرورت قطع مدار:  برای انجام این کار، مدار باید باز شود تا پروب‌ها را به سیم‌ها متصل کنید.

روش اندازه گیری جریان در کلمپ متر:

روش اندازه‌گیری:  در این نوع مولتی مترها، نیازی به قطع سیم یا باز کردن مدار نیست. صرفا با باز کردن دهانه فک کلمپی، سیم را داخل حلقه کلمپ می‌گذارید. سپس دستگاه با استفاده از روش القای مغناطیسی جریان را اندازه‌گیری می‌کند.

عدم نیاز به قطع مدار:

یکی از مزایای این نوع مولتی مترها، عدم نیاز به قطع مدار برای اندازه‌گیری جریان است که این امر زمان‌بر و ممکن است برای برخی کاربران غیرمناسب باشد.
بنابراین، مولتی مترهای کلمپی برای اندازه‌گیری جریان بدون نیاز به قطع مدار مناسب‌تر هستند، در حالی که مولتی مترهای معمولی نیازمند قطع مدار برای اندازه‌گیری جریان هستند.

میزان سنجش جریان؛ دیگر تفاوت مولتی متر و کلمپ متر

مولتی مترهای معمولی معمولا محدود به اندازه‌گیری جریان‌های کمتر هستند و تا 10 آمپر قابلیت اندازه‌گیری دارند، در حالی که کلمپ مترها این محدودیت را به طور قابل توجهی بالاتر می‌برند و می‌توانند جریان را تا 2000 آمپر اندازه‌گیری کنند.

این تفاوت در میزان حداکثر جریان قابل اندازه‌گیری، بستر مناسبی را برای کلمپ مترها در مواقعی ایجاد می‌کند که نیاز به اندازه‌گیری جریان‌های بیشتر و صنعتی وجود دارد، به ویژه در صنایع پتروشیمی، صنایع فولاد و تاسیسات صنعتی برق قدرت که جریان‌های الکتریکی بالایی در آن‌ها به کار برده می شود.

دیگر تفاوت مولتی متر و کلمپ متر

در ادامه دیگر تفاوت مولتی متر و کلمپ متر را توضیح داده‌ایم:

· میزان جریان:

تفاوت در میزان جریان محاسبه شده توسط هر یک از این دستگاه‌ها باید مدنظر قرار گیرد. در مولتی مترهای معمولی، جریان الکتریکی در بازه میلی آمپر با دقت بالایی اندازه گیری می شوند، اما محدود به سنجش جریان‌هایی تا 10 آمپر هستند، در حالی که کلمپ مترها این محدودیت را برطرف می‌کنند و می‌توانند جریان‌های بالایی را حتی تا 2000 آمپر در برخی مدل‌ها محاسبه کنند.

· دقت اندازه‌گیری:

مولتی مترها دارای دقت بیشتری هستند زیرا مستقیما در مدار قرار می‌گیرند. کلمپ مترها نسبت به مولتی مترهای معمولی دقت کمتری دارند. علت اصلی این است که اندازه‌گیری از روی سیم صورت می‌گیرد و اتصال مستقیم با مدار وجود ندارد. بنابراین، دقت این دستگاه‌ها در برخی موارد کمتر از مولتی مترهای معمولی است.

تفاوت مولتی متر با اهم متر

واحد اندازه گیری مقاومت الکتریکی اهم است و به وسیله اهم متر و یا مولتی متر اندازه گیری می‌شود. ممکن است این سئوال شما نیز باشد که مهمترین تفاوت مولتی متر با اهم متر چیست؟ در ادامه به آن می پردازیم.

• مولتی مترها چندین کمیت الکتریکی را سنجش می کنند اما اهم متر ها فقط اهم را می سنجند.
• اهم مترها ابزاری دقیق برای سنجش اهم های کمتر از 0.1 اهم هستند.در صورتی که، اغلب مولتی مترها این توانایی را ندارند.
• اهم مترهای دقیق تری با نام میلی اهم متر و یا میکرو اهم متر وجود دارند که توانایی سنجش اهم های بسیار پایین ،درحد 0.000001 اهم را دارند.

بنابراین، هر یک از انواع مولتی متر و اهم متر بسته به نیاز و کاربرد افراد مورد استفاده قرار می گیرند.

· ایمنی:

یکی از مزایای کلمپ مترها، عدم نیاز به برقراری تماس الکتریکی با سیم حامل جریان است. این موضوع باعث افزایش ایمنی افراد و کاهش آسیب پذیری دستگاه می‌شود که در برخی مواردی که ایمنی اولویت دارد، بسیار حائز اهمیت است. برخلاف کلمپ مترها، در استفاده از مولتی مترهای معمولی نیاز است تماس الکتریکی مستقیم با سیم حامل جریان برقرار شود. این موضوع ممکن است ایمنی را کاهش دهد و آسیب‌پذیری دستگاه را افزایش دهد.

با توجه به این تفاوت‌ها، انتخاب بین مولتی مترهای کلمپی و معمولی بستگی به نوع کاربری و محیط استفاده دارد.