سیستم برق خودرو و اجزای آن را بهتر بشناسید!

اگر کمی با ساختار خودرو ها آشنایی داشته باشید، قطعا میدانید که بر خلاف باور عمومی مهم‌ترین عامل برای به حرکت درآوردن خودرو، سیستم سوخت‌رسانی آن نیست. به عبارت دیگر، این برق خودرو است که علاوه بر راه اندازی بخش های اساسی همچون کامپیوتر ماشین، استارت و دیگر مصرف کننده ها باعث اشتعال سوخت در موتور اتومبیل نیز می‌شود.

اما کاربرد سیستم برق خودرو به همینجا ختم نمی شود، زیرا امروزه با پیشرفت صنعت خودروسازی، تمام امکاناتی که به اتومبیل‌های جدید اضافه میشوند، به نوعی به سیستم برق خودرو وابسته اند. در همین راستا بهتر است که شما سیستم برق خودرو و اجزای آن را بهتر بشناسید.

قطعات اصلی سیستم برق‌ خودرو

به طور کلی می توان قطعات برقی خودرو را در یکی از دو گروه قطعات مصرف کننده و قطعات تامین کننده برق قرار داد. به این ترتیب قطعاتی مانند چراغ ها، سیستم صوتی و یا کامپیوتر اتومبیل در دسته بندی قطعات مصرف کننده قرار می گیرند. اما مواردی که ما بیشتر بررسی می کنیم قطعات تامین کننده برق ماشین هستند.

قطعات تامین کننده برق خودرو کدام است ؟ روش تست باتری ماشین

کاملا بدیهی است که منبع انرژی برق خودرو، باتری آن است! زیرا همانطور که میدانید در زمان خاموش بودن خودرو، برق لازم برای تامین انرژی قطعاتی مانند: استارت موتور، سیستم صوتی، جی پی اس، چراغ های خودرو، ساعت و … از طریق باتری خودرو تامین می شوند. این انرژی در زمان روشن بودن خودرو، از تبدیل انرژی مکانیکی به الکتریکی توسط دینام تولید و در باتری خودرو ذخیره و یا شارژ می شود.

حال که دانستیم باتری وسیله ذخیره برق خودرو است باید روش تست آن را بدانیم. به دلیل این که تجهیزات الکترونیکی مختلفی روی ماشین های مدرن قرار دارد بسیار مهم است بدانیم روش های مختلف عیب یابی برق خودرو ، تست باتری خودرو و دیگر قطعات برقی خودرو چیست؟

عیب یابی سیستم برق خودرو ، نحوه عیب یابی باتری خودرو و دینام

اجزای اصلی باتری خودرو سلول های اولیه و ثانویه هستند. باتری انرژی شیمیایی را به انرژی الکتریکی تبدیل می کند. سیستم برق انواع خودرو از باتری قابل شارژ استفاده می کند که با ولتاژ تقریبا 14 ولت کار می کند و توانایی تولید بیش از 50 آمپر را دارد. اجزای باتری خودرو شامل جعبه ها ، پایانه ها ، کابل ، سینی ها و صفحات است.

یکی از موضوعات مهم در تعمیر خودرو ، آشنایی کامل با سیستم برق خودرو و اجزای آن است. خرابی قطعات در سیستم برق خودرو موجب ضعیف شدن یا از کار افتادن باطری خودرو می شود. در پیدا کردن مشکل سیستم برق خودرو و تجهیزاتی مانند باتری ماشین باید به ابزار مناسب مجهز بود.

برای عیب یابی باتری خودرو به یک مولتی متر یا تستر باتری خودرو نیاز است، اما روش تست خرابی باتری ماشین چیست؟ هنگام خاموش بودن خودرو ، مطابق تصویر زیر ابتدا مولتی متر را در وضعیت تست ولتاژ مستقیم (DC) قرارداده و سپس سیم های مولتی متر را با توجه به پلاریته آن به سر باتری متصل نمایید. چنانچه ولتاژ باتری خودرو کمتر از 12 ولت باشد احتمال خرابی باتری یا خالی کردن باتری وجود دارد. اما پایین بودن ولتاژ باتری دلیل قطعی خراب بودن باتری نیست و نیاز به آزمایش های تخصصی جهت اطمینان از خرابی باتری است.

خالی شدن باتری خودرو می تواند دلایل مختلفی از جمله وجود مشکل اتصالی در سیم کشی خودرو و از طرفی نشتی جریان خودرو باشد. نشتی یا به قول برخی افراد برق دزدی یکی از دلایل مهم خالی شدن باتری می باشد. تعمیرکاران با قراردادن لامپ تست در مسیر هر یک از مصرف کننده ها برق دزدی خودرو را جستجو می کنند. تعمیرکاران حرفه ای به کمک دستگاه میلی آمپرمتر کلمپی جریان نشتی را در زمان کمتر و بدون قطع سیم های خودرو آن را عیب یابی می کنند.

شما می توانید برای آشنایی بیشتر با روش های عیب یابی باتری خودرو، مقاله خرابی باتری خودرو و نحوه عیب یابی آن را مطالعه نماید. تا با کمک مطالب ذکر شده در آن علاوه بر روش های عیب یابی باتری خودرو با انواع باتری خودرو، عوامل موثر بر طول عمر آن، روش ها و… به طور کامل آشنا شوید.

نکته مهم در جلوگیری از خرابی باتری خودرو

حتما چند وقت یکبار از تسمه ی واسط بین موتور و دینام بازدید کنید تا در صورت مشاهده ی پارگی و آسیب‌دیدگی، بتوانید آن را به موقع تعمیر کنید. پیشتر گفتیم که اصلی ترین وظیفه دینام شارژ مجدد باتری خودرو است، بنابراین اگر دینام خودرو شما خراب است سریعا برای تعمیر آن اقدام کنید، زیرا خراب بودن دینام، در نهایت منجر به خالی شدن و خرابی باتری خودرو می شود! در ادامه شما را با علائم خرابی دینام آشنا می کنیم.

کاربرد دینام خودرو ، نشانه های خرابی دینام

دینام یا آلترناتور در اصل تولید کننده برق در اتومبیل است که با تبدیل انرژی مکانیکی ناشی از سوختن بنزین یا سوخت های دیگر به انرژی الکتریکی، علاوه بر شارژ مجدد باتری به سایر بخش ها نیز برق رسانی میکند.

جالب است بدانید که برق ذخیره شده در باتری خودرو، ابدا برای مصارف دیگری مانند بخاری، کولر و… کافی نیست! بنابراین وظیفه تامین انرژی الکتریکی ۱۲ ولتی مورد نیاز باتری بیشتر بر عهده دینام است.

علائم خرابی دینام خودرو چیست؟

ابتدایی ترین نشانه های خرابی دینام خودرو روشن شدن چراغ هشدار باتری روی داشبرد است دیگر علائم خرابی دینام به شرح زیر میباشد.

• کم یا بیش از حد روشن شدن نور چراغ های خودرو
• خالی شدن و یا کم شدن ولتاژ باتری
• نشانه های خرابی در لوازم جانبی مانند شیشه بالابر
• مشکل در حرکت اولیه یا توقف مکرر خودرو
• تولید صداهای غرغره یا ناله
• بوی سوختن لاستیک یا سیم از دینام

هنگام مشاهده چراغ هشدار باتری پشت داشبرد، ابتدا از سلامت تسمه دینام مطمئن و سپس تست دینام را انجام دهید. در بسیاری از مواقع خرابی باتری ماشین موجب اختلال در کارکرد دینام است جهت تشخیص خرابی دینام و عیب یابی باتری می توان از مولتی متر کلمپی استفاده نمود. به کمک نقشه سیم کشی برق خودرو، با قرار دادن حلقه مولتی متر کلمپی به دور سیم مثبت باطری، خودرو را روشن می کنیم در وضعیت استاندارد ابتدا دینام با ماکزیمم آمپر شروع به شارژ باتری می کند و پس از مدت کوتاه مقدار شارژ کردن باطری به حداقل می رسد زیرا باطری در حال اشباع شدن است. فرایند شارژ شدن باتری توسط کلمپ متر در شکل زیر قابل مشاهده است.

نحوه عیب یابی استارت خودرو ‌چیست؟

عیب یابی استارت خودرو بسیار ساده است. برخی از عیوب استارت خودرو را می توان با بررسی نشانه های عیوب ظاهری پیدا کرد. در ادامه می پردازیم به اینکه نشانه های عیوب استارت خودرو چیست؟ شل شدن و یا سولفاته کردن سیم اتصال سر باطری می تواند یکی از اصلی ترین دلایل استارت نخوردن خودرو شما باشد، بنابراین در هنگام عیب یابی استارت حتما سیم اتصال بدنه و سرباطری را بررسی کنید. یکی دیگر از دلایل فعال نشدن استارت، ضعیف شدن و یا خالی کردن باتری است. اتومات استارت نیز یکی دیگر از اجزای اصلی استارت خودرو می باشد که در استارت نخوردن خودرو نقش مستقیم دارد. چنانچه در صورت روشن شدن چراغ های پشت آمپر با چرخاندن سوئیچ، باز هم استارت فعال نشود یکی از نشانه های خرابی اتومات استارت است. یکی از علائم خرابی اتومات استارت هنگامی است که با چرخاندن سوئیچ صدایی مانند تق شنیده می شود اما ماشین استارت نمی خورد.

دلیل خرابی کوئل خودرو چیست؟

یکی از اجزای مهم در برق خودرو کوئل است که هنگام عیب یابی سیستم برق خودرو باید به آن توجه کرد. کوئل (کویل) در اصل یک ترانسفورماتور فشار قوی است که ما از آن برای رساندن برق 12 ولت باتری و دینام به برق بیشتر از ۷۰۰۰ ولت مورد نیاز برای جرقه زدن شمع، استفاده می کنیم.  برای آشنایی بیشتر با کوئل خودرو و ساختار داخلی آن شکل زیر را مشاهده نمایید.

تولید ولتاژ بالا و انتقال آن به شمع ها در سیستم برق ماشین های جدید توسط چندکوئل انجام می شود. نمونه برداری از موقعیت میل لنگ و پیستون ها توسط سنسورها انجام و به ECU منتقل می گردد. با اسیلوسکوپ می توان شکل موج پالس های تولیدی سنسورها را مشاهده کرد. کامپیوتر ماشین فرایند جرقه زنی شمع ها توسط چندکوئل را زمان بندی و کنترل می کند. چگونه بفهمیم کوئل علت خرابی برق ماشین است؟

نشانه های خرابی کوئل(کویل) چیست؟

روشن نشدن خودرو یا عملکرد بد و همراه با لرزش موتور و ریپ زدن موتور همراه با  افزایش مصرف سوخت خودرو یکی از نشانه های خرابی کوئل می باشد. تشخیص خرابی کوئل برای تکنسین‌های حرفه‌ای کار ساده‌ای است. آنها قبل از هر اقدامی ابتدا با اهم متر سیم پیچ اولیه و ثانویه را تست می کنند و یکی از علائم خرابی کویل که تعییر فاحش در اهم سیم پیچ ها است پیدا و آن را برطرف کنند. ابزارهای تست کوئل بسیار متنوع است یکی از آنها اسیلوسکوپ است در مقاله اسیلوسکوپ در تعمیرات خودرو چه کاربردی دارد توضیحات کاملتری گفته شده است.

آموزش عملی برق خودرو، کار دلکو در سیستم برق خودرو چیست؟

دلکو در اصل نوعی توزیع‌کننده برق ولتاژ بالا بین شمع‌ها در سیستم برق خودرو های قدیمی است که امروزه با وجود سنسورهایی روی میل‌لنگ و میل سوپاپ، در حال حذف شدن از صنعت خودروسازی می باشد! شرح وظایف این قطعه در گذشته :

• تقسیم برق ولتاژ بالا تولید شده در کوئل بین شمع‌ها
• در ضمن قطع و وصل جریان کوئل

سیستم جرقه زنی توسط دلکو به دلیل استفاده از قطعات مکانیکی مانند پلاتین، چکش برق و فیوز دلکو با مشکلاتی جدی روبرو می شد. با استفاده از سنسورهای الکترونیکی و به کمک کامپیوتر ماشین ( ECU ) در توزیع برق ، مشکل از تنظیم خارج شدن برق در اتومبیل های نسل جدید مرتفع شده است. فرایند کار کامپیوتر ماشین در کلاس های آموزش سیستم برق خودرو به صورت کامل آموزش داده می شود.

برای ایجاد جرقه و احتراق در موتور ما نیاز به قطعه ای به نام شمع داریم، تا به کمک جرقه ی آن ترکیب سوخت و هوا موجود در سیلندر موتور را برای به حرکت پیستون‌ها مشتعل کنیم!

انواع شمع خودرو

این قطعات که در انواعی همچون: شمع‌های چند الکترودی، شمع نیکلی، شمع سرد، شمع ایریدیومی، شمع پلاتینیومی در بازار وجود دارند، بسته به کیفیت و زمان جرقه زدنشان می توانند نقش بسزایی در عملکرد موتور داشته باشند!

نکته مهم در میزان مصرف بنزین و تلفات انرژی

برای افزایش طول عمر خودرو تان بهتر است که هر ۸ تا ۱۰ هزار کیلومتر، شمع‌ها را تمیز کنید و این کار را تا رسیدن به ۱۶ تا ۲۰ هزار کیلومتر ادامه دهید و سپس شمع ها را تعویض کنید.

وایر یا سیم شمع، سیم‌های ولتاژ بالایی هستند که از آنها  برای انتقال جریان برق تولیدی دینام و باتری از بعد کوئل، استفاده می‌شود. کیفیت عایق بندی این وایرها می توانند تاثیر مستقیمی بر میزان مصرف بنزین و تلفات انرژی دارد.

فراموش نکنید که حتما بصورت دوره ای لایه عایق این سیم ها را چک کنید! زیرا اگر این وایرها آسیب دیده باشند و سیستم سوخت‌رسانی اتومبیل هم نشتی داشته باشد، ممکن است صدمات مالی و جانی جبران ناپذیری به شما وارد شود.

عیب یابی فیوزهای خودرو با مولتی متر

طبیعی است که ما در سیستم برق خودرو از سیم های مختلف برای اتصال کلیدها و کنترل کننده‌های مدار به هم استفاده کنیم.

برای جلوگیری از آسیب دیدن قطعات اصلی خودرو، در مسیر تمام مدارهای الکتریکی خودرو، از فیوز هایی که داخلشان چند رشته سیم نازک وجود دارد، استفاده می کنند.

دلیل این کار این است که اگر به هر دلیلی در مسیر سیم‌کشی بخش‌های مختلف اتومبیل جریان برق بیش از حد معمول شود، این سیم های نازک که توانایی عبور جریان برق معینی دارند، در صورت هر گونه اضافه بار در میزان آمپر مصرفی قطعات قطع می شوند و به اصطلاح عامیانه می سوزد. با سوختن فیوز، جریان برق قطع شده و قطعات خودرو آسیب نمی بینند.

یکی از دلایل خاموش شدن خودرو در حال حرکت سوختن فیوز است. شل بودن فیوز‌ها در جعبه فیوز و یا قطعات برقی غیر استاندارد ممکن است عامل خرابی باشد. تست فیوز خودرو به روش های مختلفی انجام می گردد. بر روی هر فیوز حداکثر جریان برق عبوری از آن وجود دارد که درصورت سوختن فیوز باید با نمونه مشابه تعویض گردد. دفترچه راهنمای خودرو مشخصات هریک از فیوزها را توضیح داده است. روش های متفاوتی برای شناسایی سریع فیوز سوخته وجود دارد یکی از روش های تشخیص فیوز خراب استفاده از مولتی متر است. برای عیب یابی سیستم برق خودرو و فیوز با مولتی متر، حتما باید اول ماشین را خاموش کنید! بعد شما میتوانید با کمک یک پیچ گوشتی دوسو، یا گیره‌ای که روی جعبه فیوز است درپوش جعبه را باز کنید و به فیوز‌ها دسترسی داشته باشید. بعد از دسترسی به فیوز ها شما می توانید با مولتی متر آنرا تست و فیوز سوخته را تعویض کنید. ابتدا مولتی متر را در وضعیت بوق قرار دهید سپس پراب ها را به دوسر فیوز متصل نمایید در صورت شنیدن صدای بوق ، فیوز سالم است و در صورت نبودن صدا بوق آن فیوز خراب است.